Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 đánh dấu mốc son chói lọi trong lịch sử của dân tộc Việt Nam, kết thúc 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp và mở ra một kỷ nguyên mới cho phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới. Đối lập với quân đội nhân dân Việt Nam anh dũng, quân đội Pháp khi đó được tổ chức bài bản và đặt dưới sự chỉ huy của nhiều tướng lĩnh kỳ cựu. Trong bài viết này, chúng ta cùng tìm hiểu các tướng lĩnh quan trọng của Pháp tại chiến dịch Điện Biên Phủ — những người đóng vai trò chiến lược trong kế hoạch chiếm đóng và phòng thủ Điện Biên Phủ từ cuối năm 1953 đến giữa tháng 5/1954.

1. Bối cảnh lịch sử của chiến dịch Điện Biên Phủ

Chiến dịch Điện Biên Phủ (13/3 – 7/5/1954) là trận đánh mang tính quyết định giữa Quân đội Nhân dân Việt Nam và Quân đội Liên hiệp Pháp trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Pháp có tham vọng biến Điện Biên Phủ thành một “cái bẫy lớn” để tiêu diệt chủ lực của Việt Minh. Với quy mô và tầm ảnh hưởng to lớn, chiến dịch này thu hút không chỉ sự quan tâm của chính giới Pháp mà còn có sự tư vấn, giám sát của các nước phương Tây như Mỹ.

2. Tướng Henri Navarre – Tổng chỉ huy quân đội Pháp tại Đông Dương

Tiểu sử và sự nghiệp

Henri Navarre là một tướng quân đội đầy kinh nghiệm của Pháp. Ông sinh năm 1898 và từng phục vụ trong Thế chiến thứ nhất và thứ hai. Năm 1953, ông được cử sang Đông Dương thay thế tướng Raoul Salan với nhiệm vụ kết thúc nhanh chóng cuộc chiến trong danh dự cho Pháp.

Vai trò tại Điện Biên Phủ

Navarre chính là người phê duyệt và tổ chức chiến lược chiếm đóng Điện Biên Phủ vào cuối năm 1953. Theo ông, việc chiếm giữ thung lũng Điện Biên nhằm cắt đứt liên lạc giữa Việt Minh với Lào và dụ quân chủ lực Việt Minh ra đánh trận lớn để tiêu diệt.

Những sai lầm chiến lược

• Đánh giá sai khả năng cơ động và hậu cần của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
• Thiết lập một tập đoàn cứ điểm dễ bị cô lập giữa lòng chảo Điện Biên Phủ.
• Lệ thuộc quá nhiều vào viện trợ Mỹ mà thiếu đi tính độc lập chiến lược.

Kết cục sau chiến dịch

Sau thất bại tại Điện Biên Phủ, Henri Navarre bị chỉ trích nặng nề và buộc phải từ chức năm 1954. Chiến lược “phòng ngự điểm” của ông được xem là một trong những nguyên nhân trực tiếp khiến Pháp thất trận.

3. Tướng Christian de Castries – Chỉ huy trưởng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ

Tiểu sử và sự nghiệp

Christian Marie Ferdinand de la Croix de Castries sinh năm 1902 trong một gia đình quý tộc Pháp. Gia nhập quân đội năm 1921, ông từng chiến đấu tại Bắc Phi và có kinh nghiệm trong chiến tranh cơ giới hóa.

Vai trò tại Điện Biên Phủ

De Castries giữ vị trí chỉ huy toàn bộ lực lượng Pháp trong lòng chảo Điện Biên Phủ. Với cấp bậc đại tá, ông chịu trách nhiệm tổ chức phòng thủ, điều phối các cứ điểm nhỏ và chỉ huy mọi hoạt động chiến đấu tại mặt trận.

Hạn chế về năng lực chỉ huy

• Là sĩ quan thiết giáp, de Castries thiếu kinh nghiệm trong chỉ huy bộ binh ở địa hình rừng núi phức tạp.
• Phụ thuộc quá lớn vào không vận và pháo binh hạng nặng từ hậu phương.
• Không trực tiếp ra chiến hào, làm giảm tinh thần binh sĩ.

Ngày đầu hàng lịch sử

Vào 5 giờ chiều ngày 7/5/1954, Christian de Castries chính thức ra lệnh đầu hàng, đánh dấu chấm hết cho tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Ông bị bắt làm tù binh và được trao trả vào tháng 9/1954.

4. Tướng René Cogny – Chỉ huy quân khu Bắc Bộ

Tiểu sử

René Cogny sinh năm 1904, tốt nghiệp trường sĩ quan Saint-Cyr. Ông từng bị Đức bắt trong Thế chiến thứ II và sau đó tham gia kháng chiến chống phát xít.

Vai trò trong chiến dịch Điện Biên Phủ

Cogny là Tư lệnh quân đội Pháp tại đồng bằng Bắc Bộ, đóng trụ sở ở Hà Nội. Ông nhiều lần phản đối kế hoạch của Navarre về việc xây cứ điểm ở Điện Biên Phủ vì cho rằng khó tiếp vận và rất nguy hiểm. Tuy nhiên, những quan điểm của ông không được cấp trên chú ý.

Mâu thuẫn với Navarre

Mối quan hệ đầy căng thẳng giữa Cogny và Navarre là một trong những nguyên nhân khiến quân Pháp thiếu sự phối hợp. Cogny chỉ thực hiện mệnh lệnh một cách miễn cưỡng mà không thật sự chủ động hỗ trợ de Castries.

5. Tướng Marcel Gilles – Đại tá, chỉ huy pháo binh Pháp tại Điện Biên Phủ

Tổng quan

Đại tá Marcel Gilles là người phụ trách toàn bộ hệ thống pháo binh của Pháp tại chiến dịch. Ông được đánh giá là người rất am hiểu chiến thuật pháo binh kiểu châu Âu, nhưng lại thiếu linh hoạt trước cách đánh của Việt Minh.

Vai trò

Ông chịu trách nhiệm bố trí các trận địa pháo, phối hợp hỏa lực phòng thủ cho từng cứ điểm. Trong giai đoạn đầu, pháo binh Pháp gây khó khăn lớn cho Việt Minh, nhưng sau đó nhanh chóng bị vô hiệu hóa bởi vũ khí tầm xa của Việt Minh.

Khó khăn và thất bại

Pháo phòng ngự bị phá hủy hoặc bị thiếu đạn. Việc không dự trữ đủ đạn dược cũng như thiếu công sự đủ sâu dẫn tới thất bại nhanh chóng khi pháo Việt Minh bao vây Điện Biên Phủ.

6. Một số tướng lĩnh và sĩ quan Pháp khác liên quan đến chiến dịch

Tướng Pierre Langlais

Là trung tá chỉ huy lực lượng lính dù tại Điện Biên Phủ. Sau khi de Castries bị cô lập, Langlais là người giữ vai trò chỉ huy chủ động. Ông được đánh giá là một chỉ huy chiến đấu tốt và rất cố gắng trong việc duy trì tinh thần binh sĩ.

Tướng Jean Gilles

Là người chỉ huy toàn bộ lực lượng lính dù Pháp tại Đông Dương. Mặc dù không có mặt trực tiếp tại Điện Biên Phủ, nhưng ông có vai trò cố vấn và tổ chức nhiều cuộc tăng viện bằng dù cho chiến trường.